Metabolizma; nefes almak, hücreleri onarmak ve yiyecekleri sindirmek gibi, vücudunuzda sizi canlı tutmak ve organlarınızın normal bir şekilde çalışması için sürekli olarak gerçekleşen tüm kimyasal tepkimeleri tanımlar.
İkiye ayrılmaktadır. Bunlar moleküllerin parçalanarak enerji elde ettiği yıkım olayı katabolizma ve moleküllerin birleşerek hücrelerin ihtiyaç duyduğu bileşiklerin sentezlendiği enerji gerektiren yapım olayı anabolizmadır.
Metabolizma, beslenme ve besinlerin varlığı ile yakından ilgilidir. Enerji oluşumu metabolizmanın önem teşkil eden bileşenlerinden biridir. Enerji üretebilmek için besin maddelerinin parçalanmasına ihtiyaç duyarlar. Bu enerji de vücut tarafından yeni proteinleri, nükleik asitleri (DNA, RNA) vb. sentezlemek için gerekmektedir.
Temel besinler enerji (kalori) sağlamaktadır ve vücudun kendisinin sentezleyemediği gerekli kimyasalları karşılamaktadır. Yiyecekler, vücut dokularının oluşturulması, onların bakımı, onarımı ve vücudun verimli çalışabilmesi için gerekli olan çeşitli maddeleri sağlar. Diyetin karbon, hidrojen, oksijen, nitrojen, fosfor, kükürt ve yaklaşık 20 diğer inorganik element gibi temel besin maddelerine ihtiyacı vardır. Ana elementler karbonhidratlardan, lipitlerden ve proteinlerden sağlanır. Ayrıca vitaminler, mineraller ve su da gereklidir.
Enzimler metabolizma için oldukça önemli moleküllerdir çünkü organizmaların enerji gerektiren tepkimeleri yürütmelerine izin verirler.
Bazı insanlar diğerlerinden daha hızlı metabolizmaya sahip mi?
Birçok birey kilo almalarının suçunu yavaş çalışan metabolizma ile bağdaştırmaktadırlar. Ancak bu iddiayı destekleyebilecek çok fazla kanıt bulunmamaktadır. Kalori alımları az olmasına ve daha aktif olmalarına rağmen kilo veremiyorlardır. Araştırmalar aslında fazla kilolu olan insanların zayıf olan insanlardan daha hızlı metabolizmaya sahip olduğunu gösteriyor. Daha büyük bedenler temel vücut fonksiyonlarını yerine getirmek için daha fazla enerjiye ihtiyaç duymaktadırlar. Çoğu zaman kilo almanın asıl sebebi yavaş bir metabolizma değil, yaktığınızdan daha fazla kalori alıyor olmanızdır.
Vücudun metabolizmadaki kimyasal tepkimeleri gerçekleştirmek için ihtiyacı olan minimum enerji miktarına bazal metabolizma hızı (BMH) denir. BMH’niz, yaşınıza ve yaşam tarzınıza bağlı olarak vücudunuzun ihtiyaç duyduğu günlük enerjinin %80’ini karşılayabilmektedir. Yavaş metabolizma demek düşük BMH demektir.
Vücut büyüklüğü, yaş, cinsiyet ve genlerin tümü metabolizmanızın hızında rol oynayan etmenlerdir.
Kas hücreleri için yağ hücrelerine göre daha fazla enerji gerekmektedir bu sebeple daha fazla kas kütlesi olan insanlar daha hızlı metabolizmaya sahip olma eğiliminde bulunurlar.
Yaşlandıkça, yağlanma ve kas kaybetme eğilimine gireriz. Bu da yaşlandığımızda metabolizmanızın neden yavaşlayabileceğini açıklayabilmektedir.
Genel olarak, erkekler kadınlardan daha fazla kas kütlesine, daha ağır kemiklere ve daha az vücut yağına sahip oldukları için daha hızlı bir metabolizmaya sahip olma eğilimindedir. Metabolizma kısmen genler tarafından belirlenebilir. Genler metabolizmanızı etkileyen kas büyüklüğünde ve kas geliştirme yeteneğinizde kesinlikle rol oynar.
Hızlı diyetler ve kalori kısıtı olan diyetler metabolizmayı yavaşlatabilmektedir. Bazı diyetlerde vücudunuz enerji için kullanmak üzere kası parçalamaya zorlamaktadır. Kas kütleniz ne kadar düşük olursa, metabolizma o kadar yavaşlar.
Metabolizmayı hızlandırmanın ve kalori yakmanın en etkili 3 yolu; Aerobik (oksijen tüketen) aktivite, kuvvet antrenmanı ve aktif olmak.
Bunun yanı sıra, düzenli zamanlarda yemek yemek, yeterince kalori almak, yeşil çay içmek, dayanıklılık antrenmanı yapmak, yeteri kadar su içmek, stresi azaltmak , yüksek yoğunluklu antrenmanları denemek, düzenli uyumak, yeterli B vitamini almak metabolizmanın hızlandırılması için önemli etkenlerdir.